bolesti i operacije kolena

BOLESTI KOLENA

Koleno je kompleksan zglob koji se sastoji iz butne kosti, čašice i potkolene kosti. Zglob kolena ima dva meniskusa, unutrašnji i spoljašnji, dva diska od vlaknaste hrskavice koji omogućavaju funkcionisanje zgloba apsorbujući opterećenje pri pokretima. Meniskus je često mesto povreda kolena, naročito kod sportista, ali i mesto razvoja različitih bolesti.

Bolesti kolena mogu da budu upale, degenerativne bolesti, urođene i stečene deformacije i povrede. Uglavnom se radi o povredama meniskusa i ligamenata, čime se narušava stabilnost kolena. Postoji veći broj bolesti kolena i mogućih povreda, kao što su: osteoartritis (artroza) kolena, reumatoidna upala kolena, patelofemoralni bolni sindrom. Ovom prilikom ćemo pažnju posvetiti artrozi kolena i povredama kolena, kao najčešćim razlozima za javljanje ortopedu.

Da bi se postavila dijagnoza bolesti kolena neophodno je da pacijent prođe ortopedski pregled, ultrazvučni pregled i rendgensko snimanje. U pojedinim slučajevima postavljanje dijagnoze je moguće tek putem minimalno invanzivne procedure artroskopije kolena.

ARTROZA KOLENA

Gonartroza ili artroza kolena je degenerativna bolest kolena koja se manifestuje oštećenjem najpre hrskavice, a zatim čaure i kosti zgloba. Artroza kolena se retko javlja kod osoba mlađih od 45 godina, a najčešća je u 60-im i 70-im godinama. Ova bolest se javlja kod osoba sa genetskom predispozicijom, naročito se vezuje za gojaznost i nedovoljno kretanja. Artroza kolena je češća kod osoba koje su imale povrede i operacije kolena, kao i bolesti reumatoidni artritis i giht. Artroza na jednom kolenu povećava šanse da se razvije artroza i na drugom kolenu.

Artroza kolena se prepoznaje ko karakterističnom krckanju kolena, bolu u kolenu, osećaj toplote u kolenu, pojavi otoka i vodi u kolenu. Bolovi su izraženi na početku hoda, dok kasnije jenjavaju, izuzev kada kretanje traje dugo pa se posle nekog vremena ponovo jave. Bol se intezivira kada se osoba kreće po neravnom terenu ili se penje uz stepenice. Voda u kolenu se javlja u zglovu i mekim tkivima oko zgloba. Pacijenti se žale na nestabilnost kolena, klecanje kolena i pojavu škripanja u kolenu. Ukočenost zgloba se javlja obično ujutru u vreme ustajanja ili nakon dužeg sedenja. Simptomi ne prate stepen razvoja bolesti, već mogu biti vrlo izraženi i u ranim stadijumima ili vrlo slabi i kad je hrskavica potpuno razorena. Tegobe se najčešće pogoršavaju kada je vlažno vreme.

Dijagnoza artroze kolena se postiže ortopedskim pregledom i rendgenskim snimanjem kolena. Ortoped će na snimku uočiti pojavu osteofita na koštanom tkivu, smanjen prostor na kome treba da bude hrskavica i depozite kalcijuma.

Lečenje artroze kolena u početnim stadijumima je konzervativno, što znači da se upotrebljavaju preparati glukozamina i hondroitina, kao i antiimflamatorni lekovi. Kod veoma jakih bolova se primenjuju injekcije kortikosteroida koje se ubrizgavaju direktno u zglob i imaju antiinflamatorno delovanje. Pacijentima se savetuje da smanje kilažu ukoliko su gojazni i da prilagode ishranu prema savetima. Neophodno je da pacijent ide na fizikalnu terapiju kojom se popravlja tonus mišića koji drže koleno. Kao tretman hrskavice koristi se hijaluronska kiselina koja se ubrizgava u zglob, kao i PRP metoda, tretman plazmom obogaćenom trombocitima.

Kod uznapredovalih slučajeva artroze i u slučajevima gde konzervativno lečenje nije donelo željene rezultate pristupa se operativnom lečenju. Artroza kolena s leči artroskopijom i osteotomijom. Ukoliko su pacijenti duže nezadovoljni efektima konzervativnog lečenja treba da se jave ortopedu i zakažu operaciju kojom se bolest definitivno leči.

POVREDA KOLENA

Povrede kolena nastaju uglavnom zbog delovanja spoljašnjih sila ili usled pada. Može da dođe do prsnuća meniskusa, prsnuća ukrštenog ligamenta, isčašenja usled istezanja i kidanje tetiva ili mišića. Pomenute povrede kolena dovode do jakih bolova i pokretanje kolena postaje onemogućeno ili ograničeno.

Prsnuće meniskusa nastaje usled istovremenog savijanja i uvrtanja zgloba kolena, pri čemu se meniskus otkida sa vrha cevanice. Ova povreda je praćenja podlivima krvi, bolom i pomeranjem meniskusa, što može da koleno učini nepokretnim.

Pokreti naglog i snažnog zaustavljanja i promene smera mogu da izazovu povredu ukrštenog ligamenta, najčešće prednjeg. Povrede ligamenta predstavljaju distorziju kolena koje moraju da se leče pravilno i na vreme. Posledica povrede ligamenta je često nemogućnost pomeranja kolena uz jake bolove.

Isčašenje kolena usled preteranog istezanja može da ozledi kapsulu zgloba, ligamente, mišiće i tetive. Zglob kolena postaje nestabilan i vrlo bolan.

Kidanje tetiva, mišića i ligamenata je najčešće parcijalno, uglavnom usled praktikovanja sportskih aktivnosti bez adekvatnog zagrevanja. Zato se često pominje termin sportsko koleno. Ova vrsta povrede kolena ometa pokretanje zgloba, čini ga nestabilnim uz izražene modrice.

Nestabilna čašica (patela) može da nastane usled povrede ili usled urođene slabosti mekih tkiva ili nedovoljno razvijene koštane strukture. Nestabilna čašica mora da se stabilizuje operativnim putem.

Dijagnoza povrede kolena se postavlja ortopedskim pregledom sa testovima kretanja, uz rendgensko snimanje i ultrazvuk kolena. U pojedinim slučajevima za postavljanje tačne dijagnoze potrebno je izvršiti artroskopiju kolena.

Lečenje povrede kolena zavisi od tačne dijagnoze i uzroka povrede. Lečenje može da bude u vidu mirovanja, imobilizacije zgloba, primene analgetika, ali i vrlo često mora da se primeni operacija kolena. U nekim slučajevima prilikom dijagnostike artroskopijom može da se obavi i potrebna intervencija. Nakon operacije se primenjuje fizioterapija.

OPERACIJA KOLENA

Operacija ugladnje veštačkog kolena (endoproteze kolena) omogućava zamenu sva tri dela kolena, ali i jednog koji je oštećen. Endoproteza kolena može da bude i parcijalna, kada je oštećen samo unutrašnji ili samo spoljašnji deo. Proteze mogu biti cementne i bescementne, a prave se od medicinskog čelika, titanijuma, keramike i polietilena. Operacija se izvodi u opštoj anesteziji ili regionalnoj anesteziji i traje oko dva sata. Pacijent se zadržava u bolnici oko tri dana, a ubrzo nakon operacije započinje fizioterapiju.

Korektivna osteotomija je operacija kolena kojom se uklanja oštećeni deo koštanog tkiva, a mesto oštećenja se fiksira posebnom pločiciom. Operacijom se ispravlja osovina kod X i O kolena. Ova operacija se primenjuje kod ranih stadijuma artroze kolena i kod nešto mlađih pacijenata.

Kod rupture medijalnog ligamenta patele tj. čašice zgloba potrebno je uraditi rekonstrukciju kako bi se patela stabilizovala. Nakon operacije se savetuje fizikalna terapija.

ARTROSKOPIJA KOLENA

Artroskopija kolena je minimalno invanzivna intervencija kojom se vrše manje korekcije hrskavice i kostiju i dijagnostička metoda koja omogućava pogled unutar zgloba kolena. Artroskopija se izvodi uz pomoć artroskopa, aparata koji se sastoji od cevi na čijem je vrhu sistem sočiva, kamera i osvetljenje, i koji je povezan sa monitorom na kome se prati izvođenje intervencije. Više o artroskopiji pročitajte OVDE.

Artroskopijom kolena se može utvrditi tačan obim i lokacija povrede, koliko su rašireni osteofiti, tačno stanje hrskavice, ligamenata, kapsule i kostiju. Ukoliko postoje slomljeni delovi hrskavice i kostiju, lako se mogu ukloniti artroskopijom. Artroskopijom mogu da se tretiraju povrede meniskusa i ligamenata, manji prelomi zgloba, oštećenja krskavice i upala sinovije kolena.

Artroskopijom se može izvršiti stabilizacija čašice (patele) tako što se najpre dovodi u stabilan položaj, a zatim fiksira šivenjem.

OPORAVAK NAKON OPERACIJE